Om de klimaatdoelstellingen van Parijs te kunnen halen heeft Nederland zichzelf de ambitie gesteld om in 2030 bijna de helft minder broeikasgassen (49%) uit te stoten dan in 1990. Gemeenten zullen een belangrijke rol moeten spelen bij de uitvoering van deze ambitie. Hoe kunnen hierin verstandige keuzes worden gemaakt?
Wij hebben inmiddels diverse gemeenten ondersteund bij het uitwerken van hun duurzaamheidsdoelstellingen. Daarbij merken we dat vaak dezelfde vragen terug komen. In dit artikel lichten wij er enkele uit en laten wij zien waarom het kan helpen om met een ruimtelijke blik naar deze vraagstukken te kijken. Dus niet alleen vanuit beleidsteksten, maar met een heldere visie. En niet alleen met een beschrijving van de economische effecten, maar ook van de ruimtelijke kwaliteiten en effecten. Kortom: binnen welke randvoorwaarden en spelregels kunnen we zonneparken en windmolens een blijvende plek geven in onze leefomgeving?
Van Klimaatakkoord naar Regionale Energiestrategie
Afgelopen zomer presenteerde het kabinet de hoofdlijnen voor het Klimaatakkoord en als vervolg daarop maken de regeringspartijen nu afspraken over concrete klimaatmaatregelen. Die zullen een plek krijgen in de uitgewerkte versie van het Klimaatakkoord. Deze moet aan het einde van 2018 klaar zijn, zodat er in 2019 gestart kan worden met de uitvoering. Gemeenten zullen een belangrijke rol gaan spelen bij die uitvoering, met name in de samenwerking van gemeenten om samen een Regionale Energiestrategie (RES) te bepalen. Dit betekent dat gemeenten voor grote keuzes komen te staan.
Verstandige keuzes voor hernieuwbare energie
Het Klimaatakkoord zet fors in op een snelle omslag van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energie. De ontwikkeling van windmolens en zonneparken moet een flinke duw in de rug krijgen. Maar hoe kunnen we verstandige keuzes maken over de inzet van gronden voor deze doeleinden? Wat betekent dit voor de ruimtelijke kwaliteit van een gemeente? Een overzicht van de ruimtelijke (on)mogelijkheden van gronden voor het opwekken van zonne- en windenergie is hierbij van grote toegevoegde waarde.
Laadvermogen van het landschap
Ieder landschapstype heeft zijn eigen karakteristieken. Door deze goed in beeld te brengen kan worden bepaald wat ieder landschapstype kan “dragen”, wat het “laadvermogen” van het landschap is. Voor de gemeente Zutphen brachten wij bijvoorbeeld op heldere wijze in kaart onder welke voorwaarden zonneparken wel of niet passend zijn binnen de verschillende landschapstypen in de gemeente. In twee werksessies brachten we samen met medewerkers van de gemeente vanuit verschillende beleidsvelden in beeld welke knelpunten, kansen en aandachtspunten hierbij een rol spelen. Door model-zonneparken op kaarten te plaatsen, kregen we een goed beeld van de omvang en de mogelijke ruimtelijke effecten van zonneparken. Met kaarten en tabellen maakten wij vervolgens per landschapstype inzichtelijk welke spelregels hier vanuit ruimtelijk oogpunt leidend zijn. Aspecten als situering, inpassing en hoogte komen hierin aan bod.
Vanuit deze randvoorwaarden werkten wij samen met de gemeente aan een voorbeelduitwerking: wat is er in de praktijk mogelijk? Hiermee had de gemeente snel inzicht in de potentiële hoeveelheid aan hernieuwbare energie die – binnen randvoorwaarden – binnen de gemeente mogelijk zou kunnen zijn. Dat hielp de gemeente om hun laadvermogen van het landschap inzichtelijk te maken, daarmee onder meer hun positie te bepalen binnen de Regionale Energiestrategie (RES) en initiatieven te kunnen beoordelen. De studie wordt verwerkt in het Omgevingsplan Landelijk Gebied.
In dit voorbeeld trokken wij samen met de gemeente op, maar dat kan ook in samenspraak met inwoners.
Verkennen van potentiële locaties
Bij het inventariseren van de (on)mogelijkheden voor windenergie kan het daarnaast helpen om een 3D-beeld te maken van een concrete potentiële locatie voor een zonnepark of een windmolen. Dit deden wij bijvoorbeeld voor de gemeente Gorinchem, die zocht naar mogelijkheden om twee windmolens op hun grondgebied toe te voegen. De 3D-beelden hielpen inzicht te krijgen in de ruimtelijke effecten en daarmee de positie van deze windmolens.
Hoe bent u als gemeente aan de slag met energietransitie? Hoe bepaalt u uw positie binnen de Regionale Energiestrategie? Wij denken graag vrijblijvend met u mee over de mogelijkheden die wij voor uw gemeente in beeld kunnen brengen. Zo kunnen we samen inhoudelijk richting geven aan uw én onze duurzaamheidsambitie.
